سیر تا پیاز رشته مهندسی پزشکی | از تولید تجهیزات و ملزومات تا بازار کار پویا

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ رشته مهندسی پزشکی (Biomedical Engineering)، همانطور که از نام آن پیداست در حقیقت برای ایجاد یک پل بین رشته‌های مهندسی (به‌طور خاص الکترونیک، مکانیک، کامپیوتر و مواد) و رشته‌های پزشکی ایجاد شده است.

اگر به کاربرد دانش فنی و مهندسی و تکنولوژی در حوزه‌های مربوط به سلامت و تشخیص و درمان بیماری‌ها علاقه‌مند هستید، این رشته می‌تواند پاسخگوی علایق شما باشد. مهندسان پزشکی با هدف بهبود کیفیت و کارآیی مراقبت از بیمار، راه‌حل‌هایی را برای مشکلات درمانی و پزشکی، تجزیه و تحلیل و طراحی می‌کنند که این راه‌حل‌ها غالباً در قالب یک سخت‌افزار، نرم‌افزار و یا ترکیبی از این دو ارائه می‌شوند.

بیشتر بخوانید:

آنچه باید از رشته مهندسی پزشکی بدانیم

رشته مهندسی پزشکی از نگاه دانشجویان

سال‌های اخیر علاقه‌مندان ادامه تحصیل مهندسی پزشکی داوطلبان بسیاری پیدا کرده است با این حال سؤالات بسیاری در مورد خود رشته، بازار کار و شرایط ادامه تحصیل مهندسی پزشکی برای کسانی که علاقه‌من هستند وارد این رشته شوند، پیش می‌آید.

خبرنگار خبرگزاری آنا برای اطلاع بیشتر علاقه‌مندان و داوطلبان به رشته‌ مهندسی پزشکی، شاخه‌ها و بازار کار مربوط به این رشته و تخصص‌های مربوط به آن گفت‌وگویی را با مهسا زینالی مدرس رشته مهندسی پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل ماکو ترتیب داده است که مشروح این گپ و گفت در پی می‌آید:

آنا: ابتدا از سوابق تحصیلی علمی و شغلی‌تان بگویید.

زینالی: دانشجوی دکتری (Ph.D) تخصصی مهندسی پزشکی ـ بیوالکتریک دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکـزی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل ماکو و کارشناس واحد تجهیزات پزشکی بیمارستان تخصصی فجر ماکو هستم. امیدوارم در حد توان به سؤالات مطرح شده پاسخ داده و اطلاعات کافی درباره رشته جدید مهندسی پزشکی در اختیار دانشجویان جدید قرار دهم.

مهندسی پزشکی تلفیقی از رشته‌های مهندسی و رشته‌های پزشکی است

آنا: درباره رشته مهندسی پزشکی توضیح دهید.

زینالی: مهندسی پزشکی تلفیقی از رشته‌های مهندسی (الکترونیک، مکانیک، کامپیوتر و برق) و رشته‌های پزشکی است که دانشجویان این رشته در دانشگاه دروس تخصصی مهندسی و پزشکی مانند فیزیولوژی، آناتومی، رادیولوژی، فیزیک پزشکی و ... را می‌گذرانند.

واحد تجهیزات پزشکی نخستین مرحله از برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی مدیریت صحیح و مؤثر تجهیزات پزشکی بیمارستان‌ها بوده که با به‌کارگیری نیروهای متخصص مهندسی پزشکی و انجام اقدامات عملیاتی، مدیریتی و نظارتی، فرآیندهای مرتبط با تجهیزات پزشکی بیمارستان می‌تواند سطح ایمن، عملکرد و طول عمر مفید دستگاه‌های پزشکی را افزایش دهد.

در حقیقت واحد تجهیزات پزشکی و کارشناسان متخصص به‌عنوان مهم‌ترین واحد بخش پشتیبانی بیمارستان به شمار می‌رود و کارشناسان تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌ها وظایف مدیریت تأمین، نگهداری، خدمات پس از فروش و نظارت و کنترل و امور اجرایی تجهیزات پزشکی را بر عهده دارند.

آنا: زمینه کاری مهندسی پزشکی در چه حوزه‌هایی است؟

زینالی: دانش‌آموخته رشته مهندسی پزشکی را مهندس پزشک می‌گویند که با به‌کارگیری علوم مهندسی به مدلسازی ارگان‌ها، عملکرد آنها و طراحی، ساخت، نگهداری و آموزش کاربری تجهیزات و ملزومات پزشکی اقدام می‌کند تا نیاز کادر پزشکی به تجهیزات و ملزومات پزشکی در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها رفع شود.

تولید تجهیزات و ملزومات پزشکی

آنا: به‌طور کلی وظایف اصلی مهندسی پزشکی چیست؟

زینالی: دانشجویان مقطع کارشناسی مهندسی پزشکی می‌توانند با درنظرگرفتن علایق، شرایط زندگی (مالی)، جایگاه اجتماعی شغل و جایگاه مالی مورد نظر، یکی از جایگاه‌های شغلی را انتخاب کنند تا در طول مدت کسب علم و دانش در دانشگاه، مهارت‌های لازم برای آن شغل را به دست آورند.

مهندسی پزشکی تلفیقی از رشته‌های مهندسی (الکترونیک، مکانیک، کامپیوتر و برق) و رشته‌های پزشکی است که دانشجویان این رشته در دانشگاه دروس تخصصی مهندسی و پزشکی مانند فیزیولوژی، آناتومی، رادیولوژی، فیزیک پزشکی و ... را می‌گذرانند.در تمام بیمارستان‌ها، واحدی به‌ نام واحد تجهیزات پزشکی وجود دارد که حداقل یک مهندس پزشک مشغول به کار است. مهندس پزشک در این جایگاه موظف به تأمین تجهیزات و ملزومات باکیفیت از شرکت‌ها، آموزش کاربری دستگاه‌ها به کاربران، نگهداری دوره‌ای تجهیزات، تعمیرات ابتدایی تجهیزات و ارتباط مداوم با شرکت‌ها برای دریافت خدمات تعمیر، نگهداری و کارهایی از این قبیل است.

در تولید تجهیزات و ملزومات پزشکی، مهندس پزشک می‌تواند خود مدیر مجموعه باشد و در قسمت‌های مدیریت تولید، تحقیق و توسعه (R&D)، مسئول فنی شود.

خدمات فنی و مهندسی شامل «نگهداری و مراقبت دوره‌ای»، «تعمیر و سرویس»، «کالیبراسیون» و «کنترل کیفی» بوده که معمولاً به‌جز کنترل کیفی، سایر موارد با عنوان «خدمات پس از فروش» ارائه می‌شود و تولیدکننده، واردکننده یا نماینده قانونی تجهیز، ارائه‌کننده این خدمات هستند. در مقابل، کنترل کیفی تجهیزات مختلف پزشکی به‌صورت شرکتی مجزا و زیر نظر مراجع ذی‌ربط خدمات ارائه می‌کند.

مهندس پزشک می‌تواند به عنوان «مدیر» یا «فرد اجرایی» در یکی از این مجموعه‌ها فعالیت کند که برای ارائه این خدمات باید دانش و مهارت فنی بالا داشته باشد.

مهندس پزشک می‌تواند پس از طی دوره‌های تخصصی مسئول فنی که توسط «انجمن صنفی متخصصان تجهیزات پزشکی کشور» برگزار می‌شود، در یکی از مراکز درمانی یا شرکت‌های تولیدی، واردات یا توزیعی به عنوان مسئول فنی به مشغول به کار شود.

مسئول فنی در هر مجموعه‌ای موظف به نظارت علمی و فنی بر فرآیندهای تولید، تأمین، توزیع، انبار و نگهداشت تجهیزات پزشکی بوده و رابط بین «اداره‌کل تجهیزات پزشکی کشور» و آن مجموعه است که مسئولیت هرگونه کار اداری آن مجموعه در اداره‌کل تجهیزات پزشکی کشور و نظارت بر اجرای قوانین اداره‌کل در آن مجموعه را برعهده دارد.

تجهیزات و ملزومات پزشکی از تولید تا مصرف، بسته به نوع محصول، نیازمند حضور شرکت‌های واردکننده، توزیع‌کننده و اصناف (مغازه) بوده که مهندس پزشک می‌تواند با راه‌اندازی یکی از این کسب و کارها به عنوان مدیر، کارشناس فروش یا کارشناس علمی در یکی از این کسب و کارها به‌صورت کارمندی مشغول به کار شود.

مهندس پزشک در این جایگاه از توانمندی بازاریابی و روابط عمومی و تجارت، بیشتر از توان علمی و فنی خود استفاده می‌کند تا بتواند مشتریان بیشتر و در نتیجه سود و درآمد بیشتر داشته باشد.

آنا، مهارت‌ها و توانمندی‌های مورد نیاز رشته مهندسی پزشکی چیست؟

زینالی: دروس ریاضی به‌خصوص مباحث حساب دیفرانسیل و ریاضی و آمار در بیشتر دروس اختصاصی رشته مهندسی پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مباحث مربوط به فیزیک و شیمی نیز در برخی گرایش‌های این رشته کاربرد زیادی دارند.

برنامه‌نویسی به یکی از زبان‌های پرکاربرد مانند C++، مهارت کار با رایانه و نرم‌افزارهای تخصصی مانند Matlab و نرم‌افزارهای طراحی و آنالیز مدارهای الکترونیکی برای انجام پروژه‌ها و تمرین‌های دروس رشته مهندسی پزشکی ضروری است.

بسیاری از متون و کتب مرجع رشته مهندسی پزشکی به‌خصوص در سطح تحصیلات تکمیلی به زبان انگلیسی مرتبط هستند که پایه قوی در این درس تأثیر زیادی در ادامه تحصیل در این رشته خواهد داشت؛ چراکه باید با بیماران، پزشکان، کادردرمانی و متخصصان و مهندسان در ارتباط باشد تا اطلاعات را دریافت کند.

زمینه ورود به بازار کار در مهندسی پزشکی

آنا: تحصیلات لازم برای ورود به شغل تجهیزات پزشکی چیست؟

زینالی: معمولاً در دوره کارشناسی، دروس تخصصی در حد آشنایی اولیه تدریس و برای رسیدن به سطح قابل قبول و اشتغال باید تمرین عملی و انجام پروژه‌های مختلف نیز به این دروس اضافه شوند.

دوره کارآموزی که در این مقطع باید گذرانده شود، می‌تواند تا حد زیادی به درک بیشتر و مواجهه با کاربردهای عملی این دروس کمک کند؛ بنابراین فارغ‌التحصیلان این رشته نباید فقط به داشتن صرفاً یک مدرک تحصیلی اکتفا کنند؛ بلکه در رشته مهندسی پزشکی با طی کردن دوره‌های تخصصی مورد تأیید و داشتن تجربه کاری در حوزه‌های مختلف تجهیزات پزشکی می‌توانند زمینه ورود خود به بازار کار را هموار کنند.

بازار کار تجهیزات پزشکی پویاست

آنا: آینده شغلی، بازار کار و فرصت‌های استخدامی رشته تجهیزات پزشکی به چه صورت است؟

زینالی: یک مهندس پزشک، آینده شغلی را باید خود بسازد، بازار کار تجهیزات پزشکی پویاست و با توجه به حرکت روبه رشد شرکت‌های دانش‌بنیان، بازار کار رشته مهندسی پزشکی نسبتاً پررونق بوده و می‌توان به آینده آن امیدوار بود.

با توجه به کمبود متخصصان رشته تجهیزات پزشکی در صورتی که دانشجویان مهندسی پزشکی بتوانند مهارت‌های لازم و تخصصی در این زمینه را به‌دست آورند، قادر خواهند بود آینده شغلی خود را تضمین کنند. دانشجویان با اتمام دوره کارشناسی مهندسی پزشکی می‌توانند در واحد تجهیزات پزشکی بیمارستان‌ها یا واحد اداره تجهیزات پزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی به‌عنوان کارمند یا در شرکت‌های خصوصی و کارخانه‌های تولید تجهیزات پزشکی به‌عنوان کارمند یا کارآفرین به‌صورت تخصصی کسب درآمد کنند.

آنا، درباره ارتباط بین صنعت و دانشگاه و راه‌های پیوند هرچه بیشتر بین این دو چه پیشنهادی دارید؟

زینالی: در دنیای امروز رابطه مستقیمی بین علم و تکنولوژی و پیشرفت در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی وجود دارد، به‌طوری‌که می توان گفت علم می‌تواند موجب ایجاد ثروت و ابزاری قدرتمند در پیشرفت و توسعه کشورها به شمار بیاید. استفاده از بهترین و مدرن‌ترین تجهیزات بدون نیروی انسانی توانا و متخصص امکانپذیر نیست و با این شیوه اهمیت علم و دانشگاه مشخص می‌شود.

اگر بتوانیم تعامل بین صنعت و دانشگاه را با ارائه راهکارهای متفاوت و علمی گسترش دهیم، می‌توانیم تأثیر زیادی در رشد اقتصادی منطقه داشته باشیم. این پیشنهادها می‌توانند در زمینه راه‌اندازی کارگاه‌های تولیدی تجهیزات و ملزومات مصرفی بیمارستانی و استفاده از فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی پزشکی به‌عنوان کارشناسان فروش، کارشناسان فنی، کارشناسان واحدهای تولید و خدمات و بخش‌های مدیریتی باشند یا ایجاد کارگاه‌های آموزشی تخصصی داخل دانشگاه و تجهیز این کارگاه‌ها با تجهیزات عمومی درمانی/تشخیصی بیمارستانی برای آشنایی با تجهیزات پزشکی بیمارستانی و فیزیک کارکرد آنها برای ورود دانشجویان به بازار کار.

آنا، با توجه به اینکه ماکو منطقه آزاد تجاری و صنعتی است برای گسترش رشته مهندسی پزشکی چه انتظاری از مسئولان منطقه آزاد اسلامی به‌خصوص شخص مدیرعامل منطقه آزاد ماکو دارید؟

زینالی: از آنجا که شهرستان ماکو به‌عنوان منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی ظرفیت‌های لازم را برای راه‌اندازی کارگاه‌های تولیدی تجهیزات و ملزومات مصرفی پزشکی، شرکت‌های پخش و توزیع تجهیزات پزشکی و حوزه‌های متنوع دارد، انتظار از مسئولان منطقه آزاد آن است که از دانشگاه در راستای تأسیس کارگاه‌های آموزشی و جلب سرمایه‌گذار در ساخت کارخانجات و شرکت‌های تولیدکننده، واردکننده، صادرکننده تجهیزات و ملزومات پزشکی در منطقه به‌منظور جذب و اشتغال فارغ‌التحصیلان بومی رشته مهندسی پزشکی حمایت‌ها و مساعدت‌های لازم صورت بگیرد.

بیمارستان‌ها ملزم به داشتن واحد تجهیزات پزشکی هستند

آنا: جایگاه ایران در مهندسی پزشکی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

زینالی: در ایران، برنامه‌ریزی آموزشی برای رشته مهندسی پزشکی از سال ۱۳۵۹ در ستاد انقلاب فرهنگی و گروه برنامه‌ریزی پزشکی با هدف تربیت متخصصان تعمیر و نگهداری لوازم پزشکی آغاز شد؛ اما امروزه شاهد پذیرش دانشجویان در دانشگاه‌های سراسر کشور برای تمام گرایش‌های مهندسی پزشکی به‌منظور تأمین کادر متخصص و تقویت بنیه تحقیقاتی در زمینه مهندسی پزشکی هستیم.

امروزه به ضرورت حضور مهندسان پزشکی در مراکز درمانی و بازار کار کشور پی برده‌اند و در آینده به پیشرفت این رشته بسیار امیدوارم؛ چراکه در تحقیقات اخیر این رشته جزء رشته‌های برتر و پردرآمد در جهان شده است، هرچند که میزان درآمد و رشد شما در هر رشته‌ای با توجه به میزان تجربه، مهارت، دانش و تخصص متفاوت خواهد بود.

بیشتر بخوانید:

دانشجویانی که با ثبت ۲ هسته فناور به مرکز رشد رسیدند

ساخت دستگاه شبیه‌ساز «الکتروکاردیوگرام»

امروزه بیمارستانی نداریم که به داشتن واحد تجهیزات پزشکی تأکید نداشته باشد؛ چراکه بیمارستانی سیستم درمانی موفق‌تری خواهد داشت که تشخیص، پایش، پیشگیری، درمان یا کاهش بیماری، حمایت و پشتیبانی از ادامه فرایند حیات و زندگی موفق‌تری داشته باشد و این به جز وجود تجهیزات پزشکی به‌روز و فعال و حضور کارشناسان متخصص تجهیزات پزشکی در مراکز درمانی میسر نخواهد بود. چنانچه تا به امروز حضور متخصصان تجهیزات پزشکی روبه رشد بوده، امیدواریم در سال‌های آینده نیز حضورمان پررنگ‌تر و مؤثرتر از امروز خواهد بود.

آنا: مهندس پزشک دخالتی در تشخیص و درمان بیماران دارد؟

زینالی: خیر، مهندس پزشک فردی است که در ابتدایی‌ترین فعالیت با دانش مهندسی خود و اطلاعات پایه‌ای پزشکی، ساختار و رفتار درون بدن انسان را با قوانین فیزیکی معادل‌سازی می‌کند (اصطلاحاً مدل‌سازی می‌کند).

یک مهندس پزشک، آینده شغلی را باید خود بسازد، بازار کار تجهیزات پزشکی پویاست و با توجه به حرکت روبه رشد شرکت‌های دانش‌بنیان، بازار کار رشته مهندسی پزشکی نسبتاً پررونق بوده و می‌توان به آینده آن امیدوار بود.این کار برای کمک به انجام کارهای تحقیقاتی روی مدل انسان به‌جای انسان صورت می‌گیرد. در ادامه، برای اندازه‌گیری کمیت‌های فیزیکی بدن که مورد نیاز پزشکان است، راه‌حلی پیدا کرده و تجهیزات مورد نیاز را طراحی و تولید می‌کند؛ بنابراین پزشکان به وسیله این تجهیزات، قادر به تشخیص مطمئن خواهند بود.

در صورتی که کادر پزشکی با دارو قادر به درمان کامل بیمار نباشد و نیاز به اعمال حالتی از انرژی فیزیکی (مثلاً شوک در احیای قلبی) باشد، این وظیفه مهندس پزشک است که تجهیزات مورد نیاز این کار را طراحی و تولید کرده و در اختیار کادر پزشکی قرار دهد و در مراحل بالاتر، عضوی از بدن بیمار را به‌صورت مصنوعی طراحی و تولید می‌کند.

در مراحل تشخیص و درمان، تجهیزات جانبی برای تأمین محیط مناسب مورد نیاز است که آن هم توسط مهندس پزشک طراحی و تولید می‌شود (مثلاً چراغ‌های معاینه) و در نهایت به دلیل نیاز به آموزش کاربری تجهیزات، همه آنها توسط مهندس پزشک تحویل کادر درمانی می‌شود که در مراکز بزرگی مانند بیمارستان‌ها، یک مهندس پزشک، مسئول نگهداری و مراقبت از این تجهیزات است که در صورت نیاز به تعمیر و تنظیمات مجدد (کالیبراسیون)، توسط مهندس پزشک متخصص آن انجام می‌شود.

آنا: و سخن پایانی...

امیدوارم دانشجویان با انتخاب درست و با درنظر گرفتن علائق خود رشته‌ای را برگزینند که در نهایت به خود و انتخابشان افتخار کنند. تمام آرزویم دیدن موفقیت‌های دانشجویان است و با تمام وجود من و همکارانم کنار آنان خواهیم ایستاد.

انتهای پیام/۴۰۷۸/۴۰۶۲/